Laat een kind ontdekken en beleven - Juist uit niets ontstaat iets!

Spelen met en in de echte wereld, dus spelen met wat er al is, prikkelt de creativiteit. Kinderen zijn spontaan autonoom bezig, maar ze moeten ook delen; ze ontdekken hun talenten, nemen verantwoordelijkheid, leren oplossingsgericht en positief denken en ervaren hoe ze zorgzaam kunnen zijn naar zichzelf, anderen en de wereld om hen heen. Vervolgens kunnen zij daardoor communiceren en handelen met meer aandacht en respect voor de gevoelens en behoeften van anderen.

Elk kind, elk mens, heeft bewegingsvrijheid nodig om te groeien. Daarvoor is speelruimte nodig die nieuwsgierig maakt en uitnodigt tot avontuurlijk en ontdekkend spel. Kinderen die spelen met wat er al is, leren basisvaardigheden voor het leven. Wanneer we kinderen zelf laten ontdekken en beleven, worden ze unieke pioniers, die later, ondanks een lege koelkast, een fantastische maaltijd in elkaar kunnen draaien, door al struinend in de tuin of in de natuur de ingrediënten daarvoor bij elkaar te plukken. Ze hebben eenvoudigweg geleerd om op eigen houtje, eigenwijs, hun zaakjes te regelen en het goed voor zichzelf te organiseren.

"Wanneer we kinderen zelf laten ontdekken en beleven, worden ze unieke pioniers."

Laatst was ik stomverbaasd toen ik bij een gezin thuis een jongen op de bank zag hangen die zich duidelijk dood verveelde en uit het niets “Hey Google, ik verveel mij” door de kamer riep. Vervolgens gaf het apparaat ‘Google’ diverse opties om de verveling weg te nemen. Ik besefte allereerst dat ik in diezelfde ruimte blijkbaar door Google gehoord kon worden, en tegelijkertijd zag ik legio creatieve mogelijkheden voor een rijke ontwikkeling aan de jongen voorbijgaan. Verveling is juist inspiratie tot creatiekracht.

Als enig kind vond ik vroeger de zondag een moeilijke dag om door te komen. Bij verveling zei mijn moeder steevast: “Er is genoeg te doen dus doe iets!”, haar aandacht weer richtend op een handwerk. Meestal droop ik, afhankelijk van het weer, af naar buiten of naar mijn kamer. Ik herinner mij dat ik dan een (strip)boek pakte en languit op de grond daarin wat bladerde of buiten in de tuin de ruimte afspeurde naar beestjes. Gek genoeg duurde die verveling nooit echt lang. Zo compleet met mijzelf ging er van alles door mij heen waardoor het nodige ‘niets’ ineens overging in een actief ‘iets’. Eigenlijk altijd ging de verveling over in een middag plezier en vond ik mezelf bijvoorbeeld terug met de buurkinderen in de straat.

Kinderen die een overdaad aan speelgoed hebben, weten soms niet meer waar ze mee moeten spelen, terwijl kinderen die dat niet hebben, juist op zoek gaan naar mogelijkheden om te spelen. Het klinkt wellicht wat vreemd, maar wie kinderen en hun speelgedrag goed waarneemt, ziet dat dit klopt. Ik heb mijn kinderen de technische vooruitgang nooit onthouden, maar ben er altijd wel uiterst voorzichtig mee geweest. Ook hadden ze geen grote hoeveelheid speelgoed, maar een paar stukken waar hun interesse echt naar uitging. 

Ik liet hen lopend of met de fiets naar een vriendje gaan. Ook als ik niet zeker wist of ze thuis waren, want wel of niet thuis, het leverde altijd wel iets op waardoor een verveelmoment overging in iets ontdekken. Nu zie je steeds meer moeders onderling appen om speelafspraken te maken voor hun kinderen of legio mogelijkheden aandragen om hun kinderen bezig te houden. Of, ten einde raad, de iPad inzetten als ‘laatste redmiddel’.

Het is toch heerlijk om kinderen even buiten het zicht van volwassenen te laten spelen en zo hun eigen plek te laten ontdekken? Dan gaan kinderen juist spelen met wat er al is en groeit hun inspiratiekracht. Een open plek met een boom wordt een hut, de wolken staan garant voor het zien van fantasierijke vormen. Harde wind nodigt uit tot vliegeren met jezelf en regen tot stampen in plassen. Oude kranten worden hoeden en pijlen en oude pannen worden gevuld met heksensoep. Ontdek eens hoe het werkt als je je niet met de kinderen bemoeit, zelfs niet als ze onenigheid hebben. Geef eens geen antwoord als ze zeurend je aandacht vragen. Laat ze ‘mogen’ in plaats van te verbieden, laat ze los in plaats van alles voor hen te regelen.

Kinderen hebben zoveel speelvaardigheid en zoveel kracht om zelf te ontdekken! Onze overtuigingen dat wij ze moeten corrigeren of leren aan normen en waarden te voldoen, weerhoudt ons om ze zelf te laten ontdekken hoe hun wereld eruit mag zien.

"Kinderen hebben zoveel speelvaardigheid en zoveel kracht om zelf te ontdekken!"

Kinderen laten spelen met ‘de echte wereld’ en al het ‘speelgoed’ dat daarin te vinden is, leert hun aandacht op te brengen voor zichzelf en juist ook voor anderen. Ze voelen zich meer gewaardeerd en zullen indien nodig veel rustiger eventuele sturing accepteren. Bewuste kinderen merken zelf dingen op en zullen zelf komen met oplossingen. 

Creatief spelen met wat er al is kan gewoon met aanwezig materiaal, zoals de zaag van opa, de pannen uit de keuken, of het touw uit de tuinkas, een gevonden fototoestel of oude jurken op zolder. Dat spelen brengt detectives in de dop, handvaardige ontwerpers, vaardige timmermannen of doortastende journalisten voort. Het bevordert hun technisch en rekenkundig inzicht, hun kunstzinnige kwaliteiten, hun analytisch vermogen en hun taalgevoeligheid.

Zomaar wat redenen om vanaf nu de verveling te laten toeslaan en achterover te leunen tot er spontaan iets moois ontstaat!

Tip Tegen ‘verveling’:

Geef kinderen de ruimte om in de tuin hun eigen minituin te creëren. Eén of anderhalve vierkante meter is genoeg! Laat hier gebeuren wat er gebeurt. De ene dag wordt het een kuil van twee meter diep, de volgende dag staat er een tak met versiersels van gevonden doppen en ander afval. Misschien wordt er wel geëxperimenteerd met vuur, wordt er een hol gemaakt, worden er zaadjes geplant of wordt er moddersoep gekookt. Met deze plek mag niemand zich bemoeien!

Tekst: Sacha Grootenboer
Illustraties: Ralph van Horssen
Artikel: We are Pioneers 5